Herinrichting centrum, Gemeente Losser

Winkelcentra overal in Nederland worden geconfronteerd met leegstand, parkeerproblemen en gedateerde ondergrondse infrastructuren. ‘Hoe maken we ons winkelcentrum weer aantrekkelijk en toekomstbestendig?’ is een vraag waarmee meerdere gemeenten worstelen. Zo ook Losser: een Twents dorpje in het Oosten van Nederland tegen de Duitse grens. Samen met de kernen Overdinkel, De Lutte, Beuningen en Glane vormt het dorp de gemeente Losser, met in totaal zo’n 23.000 inwoners.

De gemeente Losser staat bekend om haar landelijke ligging en dorpse karakter. Vele toeristen verblijven jaarlijks op/in de vele campings, bed & breakfast-accommodaties en hotels die de gemeente biedt. Om een aantrekkelijk toevluchtsoord te blijven voor bezoekers én bewoners besloot de gemeente aan de slag te gaan met de herinrichting van het centrum. Het doel: de Twentse, landelijke en dorpse identiteit van Losser versterken en het centrum aantrekkelijker en toekomstbestendiger maken.

De grootschalige plannen boden de gemeente de kans om Losser vanuit diverse invalshoeken een impuls te geven. Uitdagingen met de hemelwaterafvoer, de ontsluiting van verkeer aan de zuidkant van het dorp en de vraag naar parkeerplaatsen in het centrum werden onderdeel van het plan.

Geen schetsen maar kernwaarden

Voor de juiste invulling van de plannen nodigde de gemeente vanaf de start inwoners en ondernemers uit om mee te denken over de herinrichting van het centrum. Tijdens de inloopdagen kwam de gemeente niet met de gebruikelijke tekeningen of plaatjes op tafel. Een blanco vel, enkel gevuld met wat steekwoorden: de kernwaarden van de gemeente Losser. Die vormden het uitgangspunt voor het gesprek met alle belanghebbenden en het doel voor de te maken ontwerpen.

In een intensief participatieproces is tot een gezamenlijk en breed gedragen schetsontwerp gekomen. Op basis van de input heeft de gemeente gekozen voor een klein, compact en levendig centrumgebied. Om dit te realiseren is ervoor gekozen om de kern van het centrumgebied autoluw te maken met aan de randen van het centrum goede langparkeerplaatsen. Deze langparkeerplaatsen, bij de kerk aan de noordzijde en bij de nieuwe sporthal de Fakkel aan de zuidzijde van het centrum, zijn via loopverbindingen naar het centrum goed bereikbaar.

Samenwerken in een bouwteam

Na de eerste ontwerpen formeerde de gemeente een bouwteam met vertegenwoordiging vanuit de gemeente Losser, ODIN Landschapsontwerpers, civieltechnisch projectbureau Anacon Infra en aannemer Dura Vermeer. Oók inwoners en ondernemers bleven aangesloten in het bouwteam. Gedurende het hele traject werkten alle partijen intensief samen vanuit een gezamenlijke werkplek in de voormalige Aloysiusschool. Daardoor ontstond een collectief belang en een gezamenlijke verantwoordelijkheid. In plaats van te werken in opeenvolgende stappen, waarin geen onderling contact is tussen bijvoorbeeld architect en aannemer, gingen in het bouwteam juist alle partijen met elkaar om tafel om samen te werken. Zo ontstonden tijdens het project diverse innovatieve en duurzame aanpassingen op het plan. Denken vanuit het belang van het project – ‘Project first’ – noemt de gemeente dat.

Duurzame materialen in een nostalgisch jasje

Voor de verharding van het centrumgebied was de gemeente op zoek naar een nostalgische steen, die warmte en gezelligheid uitstraalt en die past bij de bestaande gebouwen. Gebakken bestrating wel te verstaan, omdat de lange levensduur van dit product aansloot bij de gedachte om het centrum duurzaam in te richten. Brinkman baksteencentrum, onafhankelijke baksteenhandelaar en zusterbedrijf van Morssinkhof Infra, schreef in op de Europese aanbesteding. Zij koos uit de stenen van al haar leveranciers voor een onbezande bruine straatbaksteen in dikformaat. Juist de specifieke kleur van die steen onderscheidde de inschrijving van de andere. Het bleek een perfecte match met de bestaande gebouwen in Losser en de wensen van de gemeente.

Ter vervanging van het bestaande asfalt rondom de kerk koos de gemeente voor de geluidsreducerende Ecotop Stilstone GRN+ van Morssinkhof Infra. Een betonproduct, omdat gebakken bestrating in dat gebied niet was toegestaan vanwege wet- en regelgeving rondom geluidsproductie. Ondanks het verschil in materialen wilde de gemeente toch graag een uniform kleurbeeld houden. Morssinkhof Infra zag daar wel een uitdaging in en paste de kleur van de Ecotop Stilstone GRN+ aan op de gebakken bestrating. Het resultaat: eenheid, ondanks de verschillen in materiaal.

Groot project met een groots resultaat

Met een planning die begon in 2015 en die afgerond werd in 2021 mag de herinrichting van het centrum van Losser met recht een groot project genoemd worden. Een groot project dat dankzij de bijzondere samenwerking tussen alle partijen ook een groots resultaat heeft opgeleverd. Het centrum van Losser heeft een complete metamorfose ondergaan. Maar liefst 18.000 m² gebakken straatbakstenen dikformaat bruin gereduceerd gestookt zijn hier toegepast. En uit enquêtes onder ondernemers en inwoners van het dorp blijkt dat niet alleen de gemeente dik tevreden is!